Είναι έτοιμη η Ευρωπαϊκή Ένωση για άλλη μια φορά να ξεπεράσει την πρόκληση της συνταγματικής μεταρρύθμισης; Ακόμη και η επιτακτική ανάγκη της ένταξης της Ουκρανίας δεν ωθεί την ΕΕ να ενισχύσει τη διακυβέρνησή της. Οι ηγέτες μιλούν για την ανάγκη διεύρυνσης και εμβάθυνσης «παράλληλα», αλλά στην πράξη δεν κάνουν τίποτα που θα μπορούσε να διαταράξει τη συνήθεια τους να μπλέκονται.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει υποβάλει επίσημες προτάσεις για την αλλαγή της συνθήκης, η σημαντικότερη από τις οποίες είναι η αλλαγή της διαδικασίας λήψης αποφάσεων της δυσλειτουργικής ρήτρας περαστικού [άρθρο 48 παράγραφος 7 ΣΕΕ] από ανωνυμία σε QMV. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αμφισβητεί. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο απλώς συνεδριάζει επί του φακέλου, αναζητώντας δικαιολογίες για να αποφύγει την αλλαγή της Συνθήκης [άρθρο 48 παράγραφος 2].
Ακόμη χειρότερα, ακούει κανείς ότι μια νέα ιδέα κερδίζει έλξη στις Βρυξέλλες που αναμειγνύει τον κακό νόμο με την κακή πολιτική. Το τέχνασμα είναι να χρησιμοποιηθεί το άρθρο 49 ΣΕΕ, η ρήτρα προσχώρησης, για να προετοιμαστεί η ΕΕ για τη διεύρυνση αντί για το άρθρο 48. Εξηγώ εδώ γιατί αυτή η προσέγγιση δεν θα βοηθήσει ούτε την Ουκρανία ούτε θα σώσει τον αυτοσεβασμό της Ένωσης.
Τι λέει η συνθήκη
Μπορεί κανείς να υποθέσει ότι οι συντάκτες των Συνθηκών συνέταξαν δύο παρακείμενες ρήτρες επειδή τα άρθρα σημαίνουν δύο διαφορετικά πράγματα και πρέπει να χρησιμοποιούνται για δύο διαφορετικούς σκοπούς. Το άρθρο 48 παράγραφος 2-5 μας λέει πώς να ξεκινήσουμε και να κάνουμε τροποποιήσεις στη συνθήκη σύμφωνα με μια συνήθη διαδικασία αναθεώρησης. Το άρθρο 48 παράγραφος 6-7 προβλέπει δύο εξαιρέσεις από τη συνήθη διαδικασία —την απλουστευμένη διαδικασία και τη γενική ρήτρα περασμάτων— οι οποίες είναι πολύ συγκεκριμένες και πολύ περιορισμένες. Οι παράμετροι γύρω από την απλοποιημένη διαδικασία επιβεβαιώθηκαν από το Δικαστήριο στο Pringle .
Το άρθρο 49 μας λέει πώς μια νέα χώρα θα ενταχθεί στην Ένωση. Λέει ότι η συνθήκη πρόσβασης με το νέο κράτος μέλος μπορεί να κάνει «προσαρμογές στις συνθήκες στις οποίες βασίζεται η Ένωση, τις οποίες συνεπάγεται μια τέτοια αποδοχή». Σημειώστε ότι οι «προσαρμογές» του άρθρου 49 διαφέρουν από τις «τροπολογίες» του άρθρου 48. Αυτό δεν είναι λάθος. Η τροποποίηση των Συνθηκών για την αλλαγή των εξουσιών των θεσμικών οργάνων ή των αρμοδιοτήτων που απονέμονται στην Ένωση είναι ένα μεγάλο συνταγματικό πράγμα, ενώ η προσαρμογή των συνθηκών απλώς για να αντιμετωπίσει ένα νέο κράτος μέλος έχει έναν αέρα αυτοματοποίησης. Θα χρειαστούν τεχνικά μέτρα για την προσαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου σε μια εισερχόμενη κατάσταση.
Η Giulia Rossolillo ανέλυσε βοηθητικά τι είχε να πει το Δικαστήριο σχετικά με την έννοια των «προσαρμογών» στις πράξεις πρόσβασης. Το Δικαστήριο κρίνει ότι «τα μέτρα προσαρμογής που προβλέπονται από τέτοιες πράξεις, κατά γενικό κανόνα, επιτρέπουν μόνο προσαρμογές που προορίζονται να καταστήσουν εφαρμοστέα προγενέστερα κοινοτικά μέτρα στα νέα κράτη μέλη, με εξαίρεση όλες τις άλλες τροποποιήσεις» (παράγραφος 46).
Ως εκ τούτου, το άρθρο 49 περιορίζεται εξίσου με το άρθρο 48. Αυτό είναι φυσιολογικό. Με τον ίδιο τρόπο, το άρθρο 50 της ΣΕΕ είναι επίσης πολύ συγκεκριμένο για το πώς να αποσχιστείτε από την Ένωση: όπως οι Βρετανοί ανακάλυψαν με τον δύσκολο τρόπο, δεν είναι δυνατόν να αλλάξουν οι συνθήκες απλώς για να χαλαρώσουν οι δεσμοί που δεσμεύουν ένα κράτος μέλος.
Όταν η Βρετανία, η Ιρλανδία και η Δανία προσχώρησαν στην ΕΟΚ το 1973, ένα νέο κεφάλαιο για την κοινή αλιευτική πολιτική προστέθηκε στη Συνθήκη της Ρώμης (Κεφάλαιο 3, Τίτλος I). Αυτό συνέβη επειδή όλοι οι υποψήφιοι, συμπεριλαμβανομένης της Νορβηγίας, είχαν μεγάλες και σημαντικές αλιευτικές βιομηχανίες. Αλλά σε εκείνο το στάδιο ο συνταγματικός χαρακτήρας της Ένωσης διαμορφώθηκε πολύ λιγότερο από ό,τι είναι σήμερα. Και οι διαδικασίες για τη διακυβερνητική διάσκεψη (ΔΚΔ) που συμφώνησε την προσχώρηση, ακολουθούμενη από επικύρωση σε κάθε κράτος μέλος, ήταν παρόμοιες με τη διαδικασία της γενικής αναθεώρησης της Συνθήκης (άρθρα 236 και 237 ΣΕΚ). Στις μέρες μας, αυτό δεν ισχύει πλέον.
Η Συνθήκη της Λισαβόνας άλλαξε δραματικά τη ιδρυτική διαδικασία της ΕΕ στο βαθμό που τα κράτη μέλη δεν είναι πλέον οι αποκλειστικοί «κύριοι των συνθηκών». Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε το δικαίωμα όχι μόνο να δρομολογήσει τροποποιήσεις της συνθήκης αλλά και να επιμείνει ότι μια Συνέλευση καλείται να συζητήσει το θέμα πριν από τη διεξαγωγή της Διακυβερνητικής Διάσκεψης. Η Λισαβόνα έκανε έναν σημαντικό τρόπο για τον εκδημοκρατισμό του τρόπου με τον οποίο τροποποιούνται οι συνθήκες, ενώ όσον αφορά τη διεύρυνση, ο ρόλος του Κοινοβουλίου περιορίζεται σε ψήφο συναίνεσης. Η προσπάθεια αποφυγής της χρήσης του άρθρου 48 για την αλλαγή των συνθηκών, επομένως, με τη χρήση του άρθρου 49 θα ήταν ένα βήμα προς τα πίσω για την αναδυόμενη δημοκρατία της πολιτείας.
Κάνοντας μια σύντομη διαδρομή
Ένα πρόσφατο έγγραφο σχετικά με την ένταξη της Ουκρανίας από τη δεξαμενή σκέψης Bruegel προτείνει να γίνει ακριβώς αυτό. Οι συγγραφείς θέλουν να εμποδίσουν την πρόσβαση της Ουκρανίας σε νέες διαδικασίες που θα ανέστειλαν τα δικαιώματα ψήφου των κρατών μελών κατά παράβαση του κράτους δικαίου και θα εισάγουν εργαλεία συμμόρφωσης όχι μόνο για την Ουκρανία αλλά και αναδρομικά για τα υπάρχοντα κράτη μέλη. Αγνοούν το γεγονός ότι η εισαγωγή μιας νέας διαδικασίας θα έρχονταν σε σύγκρουση με την ισχύουσα διάταξη του άρθρου 7 ΣΕΕ για το κράτος δικαίου. Ισχυρίζονται:
Μια εναλλακτική οδός για την επίτευξη θεσμικών μεταρρυθμίσεων για την προστασία του κράτους δικαίου και την πρόληψη της κατάχρησης κονδυλίων της ΕΕ θα ήταν η συμπερίληψή τους στη συνθήκη προσχώρησης που υπογράφει η ΕΕ με την Ουκρανία. Οι συνθήκες προσχώρησης είναι διακυβερνητικές συμφωνίες που έχουν ισχύ πρωτογενούς δικαίου στην ΕΕ, επομένως μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεσμοθέτηση σημαντικών αλλαγών. Αυτή θα ήταν μια ταχύτερη και λιγότερο πολιτικά πολύπλοκη μέθοδος από την εκ νέου έναρξη της συνθήκης της ΕΕ, εάν η ΕΕ θέλει να επιβάλει ισχυρές κυρώσεις, ιδιαίτερα την αναστολή των δικαιωμάτων ψήφου ενός κράτους μέλους ή των κεφαλαίων του από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και άλλους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς. Επιπλέον, η εξουσία αναστολής των δικαιωμάτων των νέων μελών θα μπορούσε να εφαρμοστεί και στα υπάρχοντα μέλη μέσω της συνθήκης προσχώρησης.
Αυτό φαίνεται αφελές. Η ενσωμάτωση της συνθήκης προσχώρησης της Ουκρανίας σε ένα πακέτο με προβληματικές θεσμικές αλλαγές θα αυξήσει τον κίνδυνο να μπλοκαριστεί η επικύρωσή της από ένα ή άλλο κράτος μέλος.
Η έκθεση Bruegel προτείνει επίσης την κατανομή των εδρών της Ουκρανίας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, πιθανώς αυξάνοντας το συνολικό μέγεθος του Σώματος, μέσω της συνθήκης προσχώρησης του άρθρου 49. Ωστόσο, η κατανομή εδρών μεταξύ κρατών μελών διαφόρων μεγεθών είναι ένα πολύ ευαίσθητο θέμα επί του παρόντος υπό διαπραγμάτευση, καθώς το Κοινοβούλιο προσπαθεί να εκπληρώσει το καθήκον του που βασίζεται στη συνθήκη να βρει μια μαθηματική μέθοδο κατανομής εδρών που να είναι αντικειμενική, δίκαιη, ανθεκτική και διαφανής. Το ανώτατο όριο των 751 βουλευτών, εξάλλου, ορίστηκε από τη Διακυβερνητική Διάσκεψη της Λισαβόνας δυνάμει του άρθρου 14 παράγραφος 2 της ΣΕΕ: η διεύρυνση του μεγέθους του Σώματος πέρα από αυτό είναι βέβαιο ότι θα επηρεάσει αρνητικά την αποτελεσματικότητα της εσωτερικής του οργάνωσης.
Είναι λάθος να αντιμετωπίζουμε την Ουκρανία από μόνη της εκτός του πλαισίου της ευρύτερης διεύρυνσης της Ένωσης. Οι θεσμικές αλλαγές που επινοήθηκαν βιαστικά για να αντιμετωπίσουν την εξαιρετική κατάσταση της Ουκρανίας και την ιδιαίτερη ανάγκη να ενταχθεί γρήγορα στην ΕΕ θα έχουν αρνητικό αντίκτυπο στις προοπτικές διεύρυνσης κάθε άλλης υποψήφιας χώρας — Αλβανίας, Βοσνίας Ερζεγοβίνης, Γεωργίας, Μολδαβίας, Μαυροβουνίου, Βόρειας Μακεδονίας , Σερβία και Τουρκία — καθώς και τυχόν μελλοντικές υποψήφιες χώρες όπως η Ισλανδία, η Νορβηγία, η Ελβετία ή το Ηνωμένο Βασίλειο.
Στις 20 Μαρτίου, η Επιτροπή δημοσίευσε ανακοίνωση σχετικά με τη στρατηγική της πριν από τη διεύρυνση. Ο Πρόεδρος von der Leyen αρνείται να υποστηρίξει το Κοινοβούλιο επιθυμώντας να ανοίξει τις συνθήκες σύμφωνα με το άρθρο 48 για την τροποποίηση της ρήτρας περαστικού. Αντίθετα, η Επιτροπή της αναφέρει:
Μέχρι στιγμής, δεν έχει βρεθεί συναίνεση σχετικά με τον καλύτερο τρόπο προσέγγισης αυτού του ζητήματος. Ενώ ορισμένοι ζητούν μεταρρύθμιση των ισχυουσών Συνθηκών της ΕΕ, ιδίως του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, άλλοι προτείνουν συγκεκριμένες προσαρμογές μέσω της ενεργοποίησης των αναξιοποίητων δυνατοτήτων που προβλέπονται στις Συνθήκες. Τέλος, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι οι Συνθήκες σχεδιάστηκαν για να είναι «απόδειξη της διεύρυνσης». Ενώ η Επιτροπή έχει δηλώσει την υποστήριξή της στην αλλαγή της Συνθήκης, «εάν και όπου χρειάζεται», πιστεύει ότι η διακυβέρνηση της ΕΕ μπορεί να βελτιωθεί γρήγορα με την πλήρη αξιοποίηση του δυναμικού των ισχυουσών Συνθηκών.
Ο Παράδεισος ξέρει μόνο τι σημαίνει αυτό. Όπως έχουμε ήδη πει, η πασερέλα χωρίς QMV είναι αδύνατη. Πέφτει η Επιτροπή στην παγίδα του άρθρου 49; Το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων, από την πλευρά του, το οποίο κατοικείται από πάρα πολλούς μέτριους πολιτικούς που μεταμφιέζονται σε «φιλοευρωπαίους», είναι ξεκάθαρα δελεασμένος προς αυτήν την κατεύθυνση.
Όσοι ενδιαφέρονται για την ευημερία και τη χρηστή διακυβέρνηση μιας διευρυμένης Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη νόμιμη συνταγματική μεταρρύθμιση. με κατάχρηση του άρθρου 49. Τελικά, η συνέχιση της άρνησης ανάληψης ομοσπονδιακής μεταρρύθμισης με τον κατάλληλο τρόπο θα καταστήσει την Ένωση ακυβέρνητη. Το γιατί θα μπορούσε να είναι προς το συμφέρον της Ουκρανίας να ενταχθεί σε μια Ένωση που δεν λειτουργεί καλά είναι πέρα από την κατανόηση.
Αυτή είναι μια αυτόματη μετάφραση μιας ανάρτησης που δημοσιεύτηκε στο Verfassungsblog στη διεύθυνση URL https://verfassungsblog.de/sticking-to-the-rules/ στις Fri, 22 Mar 2024 11:06:25 +0000.