Όσο υπήρχαν κόμματα, υπήρχαν διαδικασίες αποκλεισμού κομμάτων. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, έχουν αυξηθεί οι εμφανείς περιπτώσεις. Φαίνεται ότι η προσοχή του κοινού σε τέτοιες διαδικασίες έχει αυξηθεί πολύ, όπως δείχνουν τα πρόσφατα παραδείγματα των Schröder, Palmer και Maassen. Κάποτε τέτοιες διαδικασίες περιορίζονταν σε αριστερά κόμματα όπως το SPD, αλλά τώρα το CDU είναι επίσης πρωτοσέλιδο.
Μια πιθανή εξήγηση είναι η επιταχυνόμενη αλλαγή του πολιτικού τοπίου, που αμφισβητεί ιδιαίτερα την ταυτότητα των κομμάτων. Οι διαδικασίες αποκλεισμού των κομμάτων αντικατοπτρίζουν πάντα έναν αγώνα για κομματική ταυτότητα. Υπάρχει πάντα το δίλημμα να επιτραπεί μια πληθώρα απόψεων χωρίς ταυτόχρονα να δημιουργείται προηγούμενο ατιμωρησίας απόκλισης από την επίσημη κομματική γραμμή . Στο παρελθόν, το SPD αφορούσε συχνά την πίστη στο σύνταγμα και τη συζήτηση για μια επαναστατική ή δημοκρατική μεταρρυθμιστική πορεία. Αυτό έτεινε να επηρεάσει νεότερα μέλη του κόμματος και η διαγραφή θεωρήθηκε «εκπαιδευτικό μέτρο». Σήμερα, το επίκεντρο τείνει να είναι σε παλαιότερα μέλη που έχουν ήδη αναλάβει αξιώματα για το κόμμα και τη χώρα. Με τέτοιους εξέχοντες πολιτικούς, οι διαδικασίες αποκλεισμού είναι πάντα ένα τεντωμένο σκοινί μεταξύ του δικαιολογημένου δημόσιου συμφέροντος και των εσωτερικών διαδικασιών λήψης αποφάσεων.
Εάν ένας πρώην πρωθυπουργός ή ακόμη και ένας ομοσπονδιακός καγκελάριος αποβληθεί, είναι πολύ πιο θεαματικό από ό,τι με ένα «κανονικό» μέλος. Η δομική αλλαγή στην κουλτούρα του δημόσιου διαλόγου μέσω της δημιουργίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σίγουρα το ενισχύει. Ωστόσο, δεν έχει διευκρινιστεί ακόμη γιατί η προβολή των κομμάτων γίνεται όλο και περισσότερο αντικείμενο της διαδικασίας αποκλεισμού. Και εδώ το μεταβαλλόμενο κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο.Αυτό που στην πολιτική επιστήμη αναφέρεται ως αλλαγή στον πολιτικό χώρο είναι συχνά δύσκολο να κατανοηθεί στην καθημερινή ζωή. Αυτή η αλλαγή περιλαμβάνει την απομάκρυνση από τον αστερισμό συγκρούσεων της βιομηχανικής εποχής σχετικά με τον σχεδιασμό του οικονομικού συστήματος και του κράτους πρόνοιας προς πολιτιστικά ζητήματα, την ενσωμάτωση του έθνους κράτους σε έναν κόσμο χωρίς σύνορα και τη μετατροπή της οικονομίας σε κλιματικά ουδέτερο , κοινωνία της ψηφιακής γνώσης. Αυτή η θεμελιώδης μεταμόρφωση κλονίζει τις παλιές βεβαιότητες και την κομματική πίστη.
Η δημόσια διοργάνωση των δίκες αποπομπής κομμάτων δίνει μια σκηνή στο δράμα του πώς τα κόμματα προσπαθούν να προσαρμοστούν στις ταχέως μεταβαλλόμενες συνθήκες, χάνοντας και μερικές φορές κερδίζοντας εκλογικά σώματα στη διαδικασία, αλλά πάντα προσπαθώντας να διατηρήσουν την ταυτότητά τους.
Εκπαιδευτικό μέτρο Benneter εναντίον αποδιοπομπαίου τράγου Schröder
Οι υποθέσεις SPD των Benneter και Schröder παρέχουν μια πρωτότυπη απεικόνιση του τρόπου με τον οποίο οι διαδικασίες αποκλεισμού κομμάτων αντικατοπτρίζουν διαφορετικά τα ζητήματα ταυτότητας ενός κόμματος στο παρελθόν και σήμερα. Εάν ο αποκλεισμός του Benneter λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο των κλασικών σοσιαλδημοκρατικών αφηγήσεων σε αντίθεση με τον κομμουνισμό, ο Schröder ασχολείται με τις πολιτικές του «αμαρτίες» της προηγούμενης πολιτικής ατζέντας και τη σημερινή εγγύτητα με τη Ρωσία.
Ο Benneter εκδιώχθηκε από το SPD το 1977 ως πρόεδρος του Juso. Όπως και με πολλές διαδικασίες εντός του SPD προηγουμένως, επρόκειτο για την αποστασιοποίηση από τις κομμουνιστικές τάσεις και κόμματα. Η ηγεσία του SPD εκείνη την εποχή ανησυχούσε για την υποστήριξη της βασικής τάξης των ελευθεροδημοκρατικών – όπως πάντα υπήρχαν συγκρούσεις μεταξύ των μεταρρυθμιστικών και επαναστατικών πτερύγων στο SPD δεκαετίες νωρίτερα.
Benneter ως εκπρόσωπος της πτέρυγας Stamo-Kap 1) θεωρήθηκε ύποπτος εδώ – ειδικά αφού είχε υποστηρίξει το κάλεσμα για μια διαδήλωση αφοπλισμού από την «Επιτροπή για την Ειρήνη, την Ελευθερία και τον Αφοπλισμό» και είχε περιγράψει τους κομμουνιστές ως αντίπαλους, αλλά όχι εχθρούς. Παρά το γεγονός ότι απέσυρε την έφεσή του και τις καλές πολιτικές διασυνδέσεις του, αποκλείστηκε.
Η διαδικασία του ήταν αρκετά χαρακτηριστική. Μέχρι το 1990, εκπρόσωποι της αριστερής πτέρυγας του SPD και της υποτιθέμενης ή στην πραγματικότητα πολύ φιλοκομμουνιστικής νεολαίας Juso εκδιώκονταν συχνά από το SPD ως εκπαιδευτικό μέτρο και για να αποτρέψουν τους μιμητές. Εάν αυτό το εκπαιδευτικό μέτρο είχε λειτουργήσει, οι αποκλεισμένοι θα μπορούσαν να επιστρέψουν ξανά. Η υπόθεση Benneter είναι θεαματική από μια ορισμένη έννοια: με την προτροπή του διαδόχου του ως προέδρου του Juso, Gerhard Schröder, ο οποίος αργότερα έγινε Καγκελάριος, ο Benneter επέστρεψε στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα. Η πίστη του στο σύνταγμα δεν αμφισβητήθηκε πλέον. Το 2004 και το 2005, ο Benneter προήχθη προσωρινά σε Γενικό Γραμματέα του SPD. Αυτός του οποίου ο προγραμματικός προσανατολισμός εθεωρείτο κάποτε πολύ προβληματικός για το μέλλον του SPD ήταν τώρα υπεύθυνος ακριβώς για αυτόν τον τρέχοντα και τον μελλοντικό προγραμματικό προσανατολισμό.
Ο παλιός χορηγός του Gerhard Schröder, όλων των ανθρώπων, παρείχε το φύλλο αντίθεσης στο «εκπαιδευτικό μέτρο» Benneter. Στην περίπτωσή του, δεν πρόκειται πλέον για τη μελλοντική κατεύθυνση, αλλά για ένα μείγμα συμφιλίωσης με το παρελθόν και προσωπικών επιπτώσεων.
Ο Schröder ήταν αρχικά ύποπτος για τμήματα του SPD λόγω της γειτνίασής του με τις επιχειρήσεις και στη συνέχεια το αργότερο με την Ατζέντα 2010, που οδήγησε στη διάσπαση του WASG (επίσημη ονομασία: Work & Social Justice – The Choice Alternative) και μετά τη συγχώνευσή του με το πρώην PDS να σχηματίζουν το Αριστερό Κόμμα γίγνεσθαι. Οι επακόλουθες εκλογικές ήττες αποδόθηκαν στην απώλεια της ικανότητας και της εμπιστοσύνης του SPD στην κοινωνική πολιτική ως αποτέλεσμα της πολιτικής της Ατζέντας.
Ωστόσο, ο Schröder δεν προλαβαίνει τώρα την πολιτική του ατζέντα, αλλά τη δέσμευσή του στην ενεργειακή πολιτική. Η εγγύτητά του με τη Ρωσία και η πολυετής δουλειά του για την GAZPROM ερμηνεύονται ως επιζήμια συμπεριφορά για το κόμμα εν όψει του ρωσικού επιθετικού πολέμου κατά της Ουκρανίας. Σε αντίθεση με την περίπτωση Benneter που περιγράφηκε παραπάνω, είναι σαφές εδώ ότι ο Schröder δεν θέλει πλέον να επηρεάζει ενεργά τη μελλοντική πολιτική του SPD και την ιδεολογική του πορεία. Μέρη του SPD θέλουν να αποστασιοποιηθούν από τον Σρέντερ ως άτομο, από φόβο μήπως τιμωρηθεί στις κάλπες για τη μη δημοφιλή εγγύτητά του με τη Ρωσία, παρόμοια με αυτό που συνέβη με την πολιτική Ατζέντα.
Αλλά αυτές οι διαδικασίες δεν αφορούν μόνο τη χρήση του Σρέντερ ως αποδιοπομπαίο τράγο, αλλά και την ταυτότητα του κόμματος, την ιδέα να ανήκεις στα «καλά παιδιά». Και αυτή η ταυτότητα δεν κινδυνεύει μόνο στο SPD σε αβέβαιες εποχές.
Η αλλαγή στον πολιτικό χώρο και οι διαδικασίες κομματικού αποκλεισμού
Οι καιροί είναι αβέβαιοι εν όψει των τεράστιων κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών – ακόμη και πριν από τη διακοπή της εξωτερικής πολιτικής με τον πόλεμο της Ουκρανίας. Από την ακμή της απασχόλησης στον βιομηχανικό τομέα τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, το κύριο πεδίο της πολιτικής συζήτησης έχει σταδιακά μετατοπιστεί από τα οικονομικά ζητήματα σε θέματα πολιτιστικού τρόπου ζωής, περιβαλλοντικής και κλιματικής πολιτικής και αντιμετώπισης των ανοιχτών συνόρων και της μετανάστευσης. Αυτά τα θέματα κυριαρχούν πλέον στην ατζέντα και διχάζουν τα πολιτικά στρατόπεδα.
Οι δημόσιες συζητήσεις για την αποβολή του κόμματος αντικατοπτρίζουν αυτήν την αλλαγή: Πάλμερ, Σαράζιν, Βάγκενκνεχτ, Μάασεν. Και οι τέσσερις περιπτώσεις που αναφέρονται είναι πολιτιστικοί «δεξιοί παρεκκλίνοντες» στα κόμματά τους.
Οι περιπτώσεις Sarrazin και Wagenknecht είναι σύμπτωμα αλλαγής. Στο παλιό, βιομηχανικό-πολιτικό παράδειγμα της γερμανικής πολιτικής, τα θέματά τους δεν ήταν στην ημερήσια διάταξη. Μόνο η πολιτικοποίηση των κοινωνικο-πολιτιστικών ζητημάτων σχετικά με τη μετανάστευση και τον ρόλο της Γερμανίας στον κόσμο μπορούν να αναγνωριστούν σήμερα τα κρίσιμα σημεία στα δικά τους κόμματα.
Η περίπτωση του Μπόρις Πάλμερ έχει τον δικό της χαρακτήρα. Η απόκλιση του Πάλμερ σε πολιτιστικά ζητήματα απειλεί άμεσα την αυτοεικόνα των Πρασίνων ως κόμματος οικουμενιστικών αξιών. Ο Πάλμερ αμφισβητεί την ορθόδοξη ερμηνεία των βασικών πράσινων ζητημάτων. Με την καθημερινή τεχνογνωσία ενός δημάρχου, μπορεί να ονομάσει τα υποτιθέμενα όρια της πράσινης μεταναστευτικής πολιτικής. Το εκφράζει αδίστακτα δημόσια – και έτσι επιδεινώνει τη διαμάχη που πάντα σιγοκαίει μεταξύ των Πρασίνων.
Ο Πάλμερ είναι κάτι περισσότερο από μια διαμάχη για τη σκηνοθεσία. Κατηγορείται ότι άφησε το έδαφος του Βασικού Νόμου σε μια έκδοση βιβλίου, όταν απαίτησε από τους μετανάστες να συμπεριφέρονται «πιο νομοταγείς» από τους Γερμανούς. Και εδώ είναι ζήτημα ταυτότητας που πραγματοποιείται μέσω της προσωπικότητας του Πάλμερ. Η συμμετοχή του Palmer στο κόμμα θα ανασταλεί μέχρι το τέλος του 2023.
Από την επανειλημμένη εκλογική του επιτυχία ως δήμαρχος του Tübingen ως ανεξάρτητος υποψήφιος, έχουν γίνει προσπάθειες για την επανένταξή του . Στους Πράσινους, βρίσκει όλο και περισσότερο υποστήριξη για τις θέσεις του μεταξύ των τοπικών πολιτικών . Η συζήτηση για τον Πάλμερ απεικονίζει σε ένα μεγάλο κοινό την πάλη μεταξύ των πράσινων ιδανικών στην προσφυγική πολιτική και των πραγματικών αναγκών στέγασης για τους πρόσφυγες.
Η αναζήτηση ταυτότητας του CDU
Λαμβάνοντας υπόψη τη θεμελιώδη αλλαγή του πολιτικού τοπίου, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι μια από τις πιο θεαματικές συζητήσεις για την αποπομπή κομμάτων διεξάγεται αυτή τη στιγμή στο CDU. Το επιχείρημα για τον Hans-Georg Maassen οδήγησε σε αιτήματα για διαδικασίες αποκλεισμού και αντιαποκλεισμού. Το CDU της νότιας Θουριγγίας ζήτησε πρόσφατα την αποπομπή της υπουργού Παιδείας του Σλέσβιχ-Χολστάιν, Karin Prien, επειδή είχε ζητήσει έμμεσα στην εκστρατεία των ομοσπονδιακών εκλογών του 2021 να εκλέξει τον αντίπαλο του Maassen, Frank Ullrich (SPD). Φυσικά, αυτή η αντί-απαίτηση ήρθε μόλις 15 μήνες μετά τις εκλογές και, ως εκ τούτου, ήταν περισσότερο ένα όργανο στα μέσα ενημέρωσης.
Ένα μοτίβο επαναλαμβάνεται εδώ στην υπόθεση Maassen, όπως το γνωρίζουμε από τις άλλες υποθέσεις που συζητούνται: ένα πρώην πρόσωπο στην εκτελεστική εξουσία –αλλά όχι υπουργός– παίρνει θέσεις που είναι απαράδεκτες για την πλειοψηφία του κόμματος.
Η υπόθεση Μάασεν είναι η προσωποποίηση της συζήτησης για τον κοινωνικοπολιτικό εκσυγχρονισμό του CDU στα χρόνια της Μέρκελ. Η προγραμματική εκτόξευση που θρηνεί η Ένωση Αξιών είναι αυτή που σχετίζεται κυρίως με συντηρητικές θέσεις στο δίκαιο της ιθαγένειας. Αφορά τον πυρήνα της επωνυμίας και τη συζήτηση σχετικά με το τι κόστισε η υποστήριξη των ψηφοφόρων στο παρελθόν και τι μπορεί να την αποκτήσει στο μέλλον. Οι υποστηρικτές του Μάασεν βλέπουν την επιτυχία του AfD (όχι εντελώς λανθασμένα) ως αποτέλεσμα της πολιτικής των χρόνων της Μέρκελ και της (υποτιθέμενης) εγκατάλειψης παλαιών θέσεων στο συντηρητικό φάσμα. Οι αντίπαλοι, από την άλλη, μπορούν να αναφέρουν την αλλαγή στις κοινωνικές αξίες, ότι οι παλιές συντηρητικές θέσεις δεν ήταν πλέον ικανές να κερδίσουν την πλειοψηφία ούτε στην Ένωση και ότι η 16χρονη κυβερνητική ηγεσία από το 2005 έως το 2021 δεν θα είχε πραγματοποιηθεί ποτέ χωρίς αυτό το μάθημα.
Έτσι, ενώ κάποιοι αποδίδουν την απώλεια της κυβερνητικής συμμετοχής στον εκσυγχρονισμό, άλλοι φοβούνται ότι δεν θα μπορούν πλέον να κερδίσουν την πλειοψηφία στο μέλλον εάν το CDU ακολουθήσει μια σκληρή συντηρητική πορεία. Ο αγώνας για το παρελθόν και το μέλλον του CDU αποκρυσταλλώθηκε στο πρόσωπο του Μάασεν.
Οι διαδικασίες για τον αποκλεισμό επιφανών προσωπικοτήτων είναι πάντα ένα τεντωμένο σκοινί ανάμεσα στον απαραίτητο δημόσιο διάλογο και τις εσωτερικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Εκτός από τη μεγαλύτερη διαφάνεια αυτών των διαδικασιών, υπάρχει πιθανώς ένα κοινωνικό όφελος: στο προσωπικό δράμα επιφανών πολιτικών στη διαμάχη τους με το κόμμα τους, ο αγώνας προσαρμογής σε ένα όλο και πιο περίπλοκο πολιτικό τοπίο γίνεται ορατός και κατανοητός για ένα μεγάλο κοινό.
Για το ίδιο το κόμμα, υπάρχει επίσης το δίλημμα να επιτρέπεται η πολλαπλότητα απόψεων χωρίς ταυτόχρονα να δημιουργείται προηγούμενο για δημόσια απόκλιση από την επίσημη κομματική γραμμή και ταυτότητα ατιμώρητα.
Παραπομπές
| ↑ 1 | ΣΤΑΜΟΚΑΠ – Κρατικό μονοπωλιακός καπιταλισμός. |
|---|
Αυτή είναι μια αυτόματη μετάφραση μιας ανάρτησης που δημοσιεύτηκε στο Verfassungsblog στη διεύθυνση URL https://verfassungsblog.de/parteiausschlussverfahren-im-spannungsfeld-von-identitatsfindung-und-transformation/ στις Fri, 17 Mar 2023 15:29:09 +0000.